CMS jest aplikacją (lub zespołem aplikacji - w zależności od wersji i używanych narzędzi), która umożliwia zbudowanie portalu, jego późniejszą aktualizację i rozbudowę w oparciu o dodawanie nowych modułów. Darmowe CMS pozwalają stworzyć funkcjonalną stronę domową albo serwis niewielkiej firmy.
CMS oddziela treść od wyglądu, na którą użytkownik nie ma wpływu, gdyż program opiera się na szablonach. Szablony CMS mają jednak tę zaletę, że pozwalają zmienić wygląd (skórkę) witryny poprzez odpowiednie zmiany w panelu administracyjnym. Nie trzeba pracować nad nową grafiką od zera, co w wielu przypadkach wiąże się z kosztami.
Darmowe systemy CMS, których na rynku jest kilkadziesiąt, udostępnianie są na zasadzie open source. Do najpopularniejszych należą: Mambo, Limbo, Joomla!, XOOPS, PHP-Fusion, PHP-Nuke, PostNuke, Drupal, Sienn, Actualizer, Extreme Fusion, Jaaz, MaWi, Artemida, SSK.
Wszystkie darmowe CMS mają przynajmniej kilka modułów, które pozwalają stworzyć dynamiczną stronę. Możliwe jest dodawanie kolejnych opcji poprzez aktywację w panelu administratora, którym może być nawet właściciel małej firmy czy strony domowej traktującej o wsi, regionie, organizacji.
Większość systemów CMS charakteryzuje się szybkością działania (zmiany w zawartości strony można dokonywać w dowolnym czasie, aktualizacja następuje natychmiast) i prostotą obsługi (np. zmiana skórki polega na zmianie szablonu - także w panelu admina).